ISPARTA’NIN ANTİK KENTİ PİSİDİA ANTİOCHEİA’NIN
SU KEMERLERİ YIKILMAYA MAHKUM MU EDİLDİ
Tarihte medeniyetler, su kenarlarına veya suya yakın yerlere yerleşmişlerdir. Antik Pisidia Bölgesi sınırları içinde yer alan ve birçok antik kent kalıntısını içinde barındıran Isparta’nın bazı ilçeleri de bu yerleşimlerden bazılarına ev sahipliği yapmaktadır. Sütçüler’de Adada, Aksu’da Tymbriada, Tynada, Atabey’de SeleuciaSidera, Uluborlu’da Apollonia antik kalıntıların izlerine rastlanan yerler arasındadır. Ancak Psidia bölgesinin tarih ve arkeoloji yönünden en zengin bölgesi ve merkezi, Psidia Antiocheia şehir kalıntılarının içinde bulunduğu ISPARTA’NIN YALVAÇ İLÇESİDİR.Antik Kent, Yalvaç ilçe merkezinin hemen yanı başında yer almaktadır …
* * *
BİR TÜRK BEYİNDEN ADINI ALMIŞ İLÇE YALVAÇ
PisidiaAntiocheia’nın, MÖ 300-280 yılları arasında 1.Antiokhios tarafından Seleukos kolonisi olarak kurulduğu sanılmaktadır. Malazgirt Savaşı’ndan sonra ise Türklerin Batı Anadolu’ya yayılmaları sırasında, Oğuz boylarından bir kolun,Yalvaç Bey önderliğinde Antiocheia’ya yerleşmesi ile daha sonra Yalvaç adını aldığı belirtilmektedir.
Yalvaç’ta, Selçuklu ve Osmanlı dönemlerinden günümüze kadar varlığını sürdüren Tarihi Çınar Ağacı, Devlethan Camii, Demirciler Arastası gibi varlıklar hala kullanıma hizmet ederken, PisidiaAntiocheia Antik Kenti yerleşim alanı, Su Kemerleri, Men Kutsal Alanı gibi antik kalıntılar da Yalvaç’ın önemli tarihi varlıklarındanbazılarıdır ...
Tarihte, Antiocheia kentinin gelişip büyümesi ve SU İHTİYACININ KARŞILANMASI için günümüzde Su Çıkan dediğimiz kaynaktan alınan su, arazinin engebeli yapısına uyarak TÜNELLER VE SU KEMERLERİ ile antik kente ulaştırılmış. Yayınlarda, yaklaşık 10 km uzunluğundaki Roma Dönemi’nden kalma su yolunun son 2 km’sinde su kemerlerinin bulunduğundan bahsedilmektedir. Ancak çocukluğumda,üzüm bağlarının arasından boylu boyunca uzandığını gördüğüm ve ilkokulda yaptığım BURAYI TEMSİL EDEN BİR RESİMLE DERECE ALDIĞIM bu Antik Su Kemerlerinin son yıllarda biraz daha TAHRİP OLDUĞUNU VE YIKILDIĞINI içim acıyarak gözlemlemekteyim…
* * *
TARİHİ OLAYLAR VE ESERLER, GEÇMİŞİ GELECEĞE TANITIR VE ANLATIR
Tarihte harç kullanılmadan dikdörtgen blok taşlarla örülen kemerlerin günümüzde ancak yer yer bazı kısımları ayakta kalabilmiştir. Çünkükemerlerin bindiği ayakların oturduğu taban arazinin hemen dibinden,bölgede sulamaya hizmet etmesi için yapılan Hisarardı Göleti’nin inşaatı sırasında AÇILAN VE AĞIR VASITALAR TARAFINDAN KULLANILAN YOL GEÇMEKTEDİR. Bu yol daha sonra, yakın zamana kadar piknikçiler tarafından ve Belediye’nin çöpler için kullandığı Vahşi Depolama Alanı’na ulaşım için kullanılmıştır.Kemerlerin hemen dibinden geçen ve herhangi bir koruma tedbiri uygulanmayan bu yoldaki sarsıntılar ve doğal olaylarla yaşanan toprak kayması,bazı yerlerde KEMER TAŞLARININ BİRBİRİNDEN AYRILMASINA VE YER YER DE YIKILMASINAsebep olmuştur ...
İlçenin sembolü olan kemerlerin, çok az bir bölümü insanlara ve doğaya karşı ayakta kalmayı başarabilmiştir ve her geçen gün daha hızlı yıkıma maruz kalmaktadır. Yanından geçen yol araç trafiğine kapatılmış olmasına rağmen, birbirinden ayrılan kemer taşlarınıKORUMAK İÇİN BİR ŞEY YAPILMADIĞINDAN gün geçtikçe yıkıma uğramaktadır …
* * *
Ülkemizin tarihi değerlerini ve kültürünü diğer toplumlara anlatmak ve gelecek nesillere bölge tarihinin intikal etmesini sağlamak,antik kent kalıntılarının da özenle KORUNMASINI GEREKTİRİR… Bunun için ilgili kurum ve kuruluşların yıllık bütçelerini planlarken sadece HALKA DİREK ETKİLİ ALANLAR için değil tarihi değerlerimizi korumak için de BÜTÇE AYIRMALARINI VE ÖNLEM ALMALARINI ZORUNLU KILAR…
- Aysen Pervin GÜNGÖR