TOPRAĞIMIZI, SUYUMUZU KORU
ÇÖLLEŞMEYE KARŞI UMUTLA
Dünya Çölleşme ve Kuraklıkla Mücadele Günü’nde TMMOBÇevre Mühendisleri Odası Antalya Şubesi olarak, küresel iklim kriziyle birleşen kuraklık tehdidine dikkat çekiyor ve “Yeşil Bir Gelecek İçin Bugün Harekete Geçiyoruz” diyoruz. Kuraklık ve çölleşme, bugün dünya genelinde 165’ten fazla ülkeyi etkileyen bir kriz haline gelmiştir. Birleşmiş Milletler raporlarına göre, bu süreç nedeniyle 2030 yılına kadar yaklaşık 135 milyon insanın göç etmek zorunda kalacağı, eğer önlem alınmazsa 2050’ye kadar üç milyardan fazla insanın benzer bir durumla karşılaşacağı; yaklaşık 1 milyar kişinin ise mecburi göç riskiyle karşı karşıya geleceği tahmin edilmektedir.
Dünyada kurak bölgeler hızla genişliyor. Birleşmiş Milletler verilerine göre dünya tarım arazilerinin %40’ı bozulmuş durumda ve arazi yüzeyinin yaklaşık %77’si son yıllarda daha kurak iklim koşullarına geçti. Bu değişim sonucunda 30 yıl önce 1,2 milyar olan kuru bölgelerde yaşayan insan sayısı 2020’de 2,3 milyarı aşmış durumdadır. Yaşanan her sıcak dalgası ve yağış yetersizliği, gıda ve su güvenliğini tehdit etmekte, toprakları çoraklaştırmakta ve zorunlu göçleri tetiklemektedir. Üstelik küresel ısınma hız kesmiyor: Akdeniz havzası, özellikle Türkiye gibi ülkeler iklim değişikliğinin sıcaklık artışı açısından en “sıcak noktalar” arasındadır. MGM Nisan 2024 raporu, tüm Türkiye’nin büyük bölümünde olağanüstü ve çok şiddetli kuraklık şartları bulunduğunu; nisan yağışlarının normale göre %50 azaldığını gösteriyor. Bu haritalar, ülke genelinin %70’e yakın bir bölümünün “şiddetli kuraklık” sınırında olduğunu ortaya koyuyor. Öte yandan Dünya Kaynakları Enstitüsü tahminlerine göre, 2040 itibarıyla Türkiye de çok yüksek su stresi yaşayan ülkeler arasında yer alacaktır. Tüm bu veriler, şiddetli kuraklık ve su krizi ile karşı karşıya olduğumuzu gösteriyor.
Kuraklık ve çölleşmeyle mücadele, ancak bugünkü eylemlerimizle mümkün. Bireyler olarak evde ve iş yerinde suyu tutumlu kullanmak, damlatma gibi verimli sulama yöntemlerine yönelmek ve atık suyu geri kazanmak hepimizin katkısıdır. Tarımda modern sulama sistemlerine geçilmeli; örneğin su kaybını azaltan basınçlı kapalı boru ve damla sulama sistemleri hızla yaygınlaştırılmalıdır. Devlet Su İşleri’nin son yıllarda tamamladığı 41 baraj, 17 gölet ve yüzlerce sulama tesisi projesi, 230,74 milyon m³ suyu depolayarak 103 bin hektarı sulamaya açmıştır. Bu tür altyapı yatırımları ve tarımsal sulama seferberlikleri su kaynaklarımızı korumada kritik önemdedir. Yerel yönetimler yağmur suyu toplama sistemleri, taşkın engelleme tesisleri ve yeşil koridorlar oluşturarak toprak erozyonunu önlemeli; şehir planlamasında su yönetimini temel bir unsur olarak ele almalıdır. Kurumlar ve sivil toplum örgütleri ise çiftçilere su tasarrufu ve toprağı koruma teknikleri eğitimi vermeli, okullarda ve medyada çevre bilincini artıracak kampanyalar düzenlemelidir. Tarım ve Orman Bakanlığı’nın 2023’te başlattığı “Su Verimliliği Seferberliği” kapsamında suyun daha verimli kullanılmasına yönelik projeler hayata geçirilmesi, suyun stratejik bir değer olarak görülmesi gerektiğini göstermektedir.
Bu mücadelede umut veren pek çok örnek vardır. Dünyada Yeşil Duvar (Great Green Wall) girişimi gibi büyük ağaçlandırma projeleri bozulmuş arazileri yeniden canlandırıyor; Afrika’nın Sahel bölgesinde 100 milyon hektar alanın yeniden yeşermesi hedefleniyor. Tarımsal arazilere uygulanan sürdürülebilir toprak yönetimi ve hibrit ürün desenleri, hem verimi koruyor hem iklim şoklarına dayanıklılığı artırıyor. BM’nin 2030 Hedefleri arasında yer alan 1,5 milyar hektar araziyi yeniden kazandırma seferberliğiyle, yalnızca 150 milyon hektarın iyileştirilmesiyle bile yaklaşık 85 milyar dolar ekonomik kazanç ve 200 milyon insanın desteklenmesi mümkün olacak. Türkiye’de de alanda faaliyet gösteren Tarım ve Orman Bakanlığı, Orman Genel Müdürlüğü ve sivil toplum kuruluşları, erozyon kontrol barajları, organik tarım uygulamaları ve biyolojik çeşitliliği koruyan projeler ile sevindirici adımlar atmaktadır. Örneğin Kapadokya ve Güneydoğu’da yürütülen toprak ıslahı çalışmaları, çoraklaşan araziyi yeniden üretken hale getirmeyi amaçlamaktadır. Her bir ağaçlandırma faaliyeti, her geleneksel su birikimi tekniği, geleceğe atılmış bir umut adımıdır.
Sonuç olarak; hep birlikte, bugün atacağımız her adım yarınlarımızı belirleyecek. Her bir vatandaşın çevreye duyarlı davranması, kurumların ve yerel yönetimlerin planlı çalışmaları, bilim insanları ile sektör temsilcilerinin iş birliği bu krizi dönüşüme çevirebilir. Çevre Mühendisleri Odası Antalya Şubesi olarak, “Ülkemizin kaderi kuraklık ve çölleşme olmamalıdır” diyor ve “Geleceğimiz toprakta, sudadır” mesajını haykırıyoruz. Suyumuzu ve toprağımızı korumak için bugün harekete geçerek gelecek kuşaklara yeşil, yaşanabilir bir dünya bırakacağımıza yürekten inanıyoruz.
TMMOB ÇMO Antalya Şubesi Yönetim Kurulu