FISTIĞIN ÇEVRESİ …VE GERÇEKLERLE YÜZLEŞME…
Zeki TARHAN –ANKARA
BÖLÜM : 3
“Kuraklık” derken, bir de “Zirai Don” olayı ile karşılaşıyorduk... TBMM Zirai Don Araştırma Komisyonu Üyeleri, Isparta’da yaptığı incelemelerde; Senirkent, Uluborlu ve Yalvaç’ta Don’dan en çok etkilenen ve zarar gören tarımsal alanları saptamışlardı.
Isparta, Elmanın başkentiydi ve ülke üretiminin %25’ ni karşılıyordu… Lokomotif görevini ise, Eğirdir üstlenmişti. Elma özelinde; Eğirdir’ de zirai don’dan etkilenme olmadı diyebiliriz. Makro düzeyde yani, Türkiye çapında ise, elmada “Arz” sıkıntısı olabilecektir. Bu sene, elmanın değerli, rekoltenin ise düşük olacağı beklentisi var.
***
Sert Çekirdekli meyvelerden Yalvaç’ta Kayısı, Uluborlu ve Senirkent’ de Kiraz ve Vişne Zirai Don’dan etkilenmişti… “Don Çukuru” diye bir kavram vardı. İlk çiçek açan ise, BADEM’di ve BADEM riskliydi. Üzüm ise; geçen yıl Don’ dan etkilenmiş, bu yıl Don’ dan zarar görmemişti. Bunun nedeni ise; eskiden mevsimsel döngüler vardı, bugün ise artık o döngüler iç içe geçmeye başladı… Diyelim ki; Mart – Nisan’ da zirai don olmadı, Nisan sonu veya Mayıs başında “DON” olabiliyor. KESKİN MEVSİMSEL GEÇİŞLER, GÜNÜMÜZDE ARTIK YOK. Yani; sıcaklık eğrisi birden 25’ oluyor, üç gün sonra 15 veya fazlası oluyor, makas açılıyor… İnişli – çıkışlı girişler, mevsimsel geçişler var.
***
BADEM VE ALİ TAŞ
“Geç çiçek açan, ya da erken çiçek açan çeşitleri dikmek lâzım ki, riski aza indirmek için yani; bu sene için erken açan Bademler Dolu’ ya maruz kaldı, geç çiçek açanlar kurtardı” diyordu Ali TAŞ. Ali TAŞ’ın EĞİRDİR / Sevinçbey Ovasında bir elma bahçesi vardı. Elma ağaçlarının yarısını köklemiş, yerine BADEM dikmişti. Ürün desenini değiştirmek isteyen çiftçilere ve elma üreticilerine örnek olan ve de önderlik yapan, Eğirdir’ in yetiştirdiği değerli entelektüelimiz / yazarımız Ali TAŞ, bir Göl insanı olarak, Fıstığın içinde doğan ve büyüyen bir kişi olarak, gerçeklerle bakın nasıl yüzleşiyordu:
***
“ÇOĞU ELMA BAHÇESİ, TANKLARA SU DOLDURUP
ELMA BAHÇELERİNİ SULUYOR!!!”
TAŞ – “Eğirdir Gölü Havzasında, Gölün kuruma süreciyle birlikte, SU ÇOK DEĞERLİ hale gelmiştir. Taban suyu, giderek aşağıya (=Dibe) çekiliyor!!! Eskiden 25 – 30 metreden su çekilebilirken, şimdi 50 metreden su çekebiliyorsun!!! Çoğu elma bahçesi şimdi, TANKLARA SU DOLDURUP ELMA BAHÇELERİ SULANIYOR!!! KURAKLIĞA DAYANIKLI ÜRÜN ÇEŞİTLEMESİ, KAÇINILMAZ HALE GELMİŞTİR!!!”
***
“KURAKLIĞIN GEÇECEĞİ İKLİMSEL DÖNGÜNÜN,
TERSİNE DÖNECEĞİ ZAMANI BİLMEK YADA BELİRLEMEK ÇOK ZOR!!!”
TAŞ – “Bölgemizin hali budur!!! Aslında, Dünyamızın hali de budur!!! Kuraklığın geçeceği iklimsel döngünün, tersine döneceği zamanı bilmek yada belirlemek çok zor!!! Şimdi ülkeler genelde, KARBON EMİSYONLARINI takibi yada hassasiyetler kayboldu. O yüzden, şu anda önlem almamızın hayati önemi var!!! Kuraklığa dayanıklı, az su isteyen ürün desenine hızla yönelmemiz, OLMAZSA OLMAZ KOŞULDUR!!!” BADEME YÖNELMEKTEN, ELMA AĞAÇLARIMI KÖKLEYİP BADEM DİKMEKTEN PİŞMAN DEĞİLİM. SULAMA ORANIM, NEREDEYSE %100 YERİNE, %20 İLE İDARE ETMİŞ OLUYOR…”
***
TAŞ – “ELMAYI, BU ŞEKİLDE 5 – 10 YILDA GÖTÜRMEK ÇOK ZOR!!! BADEM İTHAL EDİYORUZ… BADEME İHTİYACIMIZ VAR!!!”
YARIN: KÜÇÜK BAHÇE SAHİPLERİ NE YAPMALI?!!!