BİLİM SÖYLEŞİSİ VE DR. CAFER BULUT
Zeki TARHAN – ANKARA
-2-
Isparta, il bazında Türkiye elma üretiminin 2019 rakamlarına göre 732.036 ton’ la %20’23’ nü karşılarken, bu oran 2022 yılındaki 1.200.000 ton elma üretimiyle %25’ i geçiyordu. Yani Isparta; Türkiye’ nin elma merkezi yada deposu olmuş, gölü kuşatan elma bahçeleri ise, gölün neredeyse çölleşmesi yönünde evrilmesine yol açmıştı… Ve bu süreç; EĞİRDİR GÖLÜ’ nün geri döndürülemez / sürdürülemez bir hâl almasıyla, elle tutulur / gözle görülür bir fotoğrafı gün ışığına çıkarmıştır.
…Ve şu söylem, artık dillere pelesenk olmuştu: ELMA MI GÖL MÜ?!!!
***
Eğirdir Gölü Havzasında, en yaygın arazi kullanım türü, %27’ lik bir oranla KURU TARIM dı. Özellikle Havzanın batısında yer alan Senirkent – Uluborlu ovasında ve Havzanın doğusunda Yalvaç – Gelendost ovalarında yaygın bir şekilde tarımsal üretim yapılmaktadır.
***
EĞİRDİR GÖLÜ SEVİYE DEĞİŞİMİ
Göl su seviyesi; 1995 yılından 2000 yılına kadar 5 yıl boyunca yükselme eğilimine girmiştir. 2000 yılından itibaren 2016 yılına kadar ise göl su seviyesinde azalmalar ve yükselmeler şeklinde değişimler gözlenmiştir. 2020 yılında yaşanan kuraklığa bağlı olarak, gölün su seviyesi 2020 Ekim ayında 915,60 metreye düşmüş ve göl çevresinde BÜYÜK MERALAR oluşmuştur.
***
GÖLÜN SU HACMİ YARI YARIYA AZALDI!!!
Eğirdir Gölü’ nün su hacim miktarları incelendiğinde; 1984 yılında 463 kilometrekare yüzölçümü olan gölün ortalama derinliği 10 metre ve su hacmi de 4 milyar 630 milyon metreküp olarak kayıtlara geçti. 2019 yılındaki ölçümlerde gölün yüzölçümünün 452 kilometrekareye, su hacminin ise 2 milyar 260 milyon metreküpe indiği tespit edildi. 1984 – 2020 yılları arasında, gölün yüzey hacmi 2 milyar 370 milyon metreküp azaldığı tespit edilmiştir.
***
EĞİRDİR GÖLÜ KOT / YAĞIŞ / BUHARLAŞMA / SULAMA
Eğirdir DMİ’ de (Kot:917m) 1975 – 2015 yılları arasında yağış ortalaması 819.32 mm en fazla yağışın gözlendiği yıl ise 1978 yılı olarak gözlenmektedir. Gölden buharlaşma miktarları 1962 – 1974 yılları arasında kısmen artarken, 1974 yılından 2008 yılına kadar yaklaşık 560 mm’ lik bir azalma göstermiştir. Bu durumda; göl su seviyesinin değişiminde buharlaşmanın yağış kadar etkili olmadığı görülmektedir. 2015 yılı için ise, gölden buharlaşma ile kaybedilen su miktarı 82.413 hm3 olarak, aylık ortalama sıcaklık değeri ise 12.72 C belirlenmiştir. 2019 yılı Eğirdir Gölü Su Bütçesine göre, göl yüzeyinden buharlaşma 440.60 hm3 olarak belirlenmiştir.
***
EĞİRDİR GÖLÜ HAVZASINDAKİ KANALİZASYON DEŞARJI / FOSSEPTİK ÇUKURLAR / GÖLÜ BESLEYEN DERELER VE GÖLÜN OLUMSUZ ETKİLENMESİ
Eğirdir Göl Havzasındaki 81 yerleşim biriminin altyapı durumlarına baktığımızda,bakın nasıl bir manzarayla karşılaşıyorduk; Eğirdir ve Yalvaç ilçelerinde ARITMA TESİSİ bulunmakta ve evsel atık sular bu tesislerde bertaraf edilmekte… Diğer yerleşim merkezlerinin atık suları, kanalizasyon sistemleri kullanılarak veya basit FOSSEPTİK ÇUKURLAR’ da toplanan atık suların, zamanla YER ALTI SUYUNA KARIŞMASI kaçınılmazdır!!!
EĞİRDİR GÖLÜ’ NÜN YERALTI SULARINDAN da beslendiği dikkate alındığında, FOSSEPTİK ÇUKURLAR dolaylı olarak göl sularını olumsuz olarak etkilemektedir. Ayrıca, Kanalizasyon deşarj noktalarının yine havza içerisinde yüzeysel su kaynaklarına ve boş arazilere verilmesi, hem atık suların verildiği DERELER’i,(=Pupa Çayı / Hoyran Deresi / Yalvaç Deresi / Çay Dere ), hem de bu Derelerin beslediği EĞİRDİR GÖLÜ’ nü olumsuz yönde etkilemekte, azot, fosfor ve ağır metal birikimine yol açmaktadır!!!
***
İŞTE EĞİRDİR GÖLÜ’ NÜ KİRLETEN
KANALİZASYON DEŞARJ NOKTALARI…
1 – EĞİRDİR : Kovada Kanalı. Barla: Fosseptik.Gökçehüyük: Banus Deresi. Sarıidris: Düden Mevkii.
2 – GELENDOST : (-) Bağıllı: Sızdırmalı Fosseptik. Yaka: Fosseptik.
3 – SENİRKENT : (-) Büyükkabaca: Pupa Çayı. Yassıören: Topraklı mevkiinde çukur arazi ve Fosseptik. Ulubey: Pupa Çayı.
4 – ULUBORLU : Pupa Çayı.
5 – YALVAÇ: Bağkonak: Çamlıca Mevkii. Çetince: Öz Dere. Dedeçam: Kuruçay. Hüyüklü: Eğirdir mevkiinde Yalvaç Deresine veriliyor. Kozluçay: Cevizli Deresi (=Çayaltı mevkiinden veriliyor.) Tokmacık: Ahmet Kuyusu mevkiindeki toplama çukuru. Körküler: Kızıller mevkiinde Dere yatağına veriliyor. Özgüney: Taşoluk- Arpalık mevkiindeki Dere yatağına. Kuyucak: Kuruçay. Özbayat: Çay Deresi. Sücüllü: Yalvaç Deresi. Yukarıkaşıkara: (-)
YARIN: EĞİRDİR GÖLÜ AĞIR METAL DURUMU