Eğirdir’in Kurtuluş Savaşı’ndaki
Yerini Kanıtlayan Belgeler
-6-
Ankara Genelkurmay Arşivi’nden 1921-1922 yılları arasında bölgemizde yapılan savaş hazırlıklarına ait planlamaları içeren belgeleri bize sunmaktadır.
Bu çalışmada sadece on altı(16) ayrı belgede Eğirdir’in isminin geçtiği belgeler ele alınmış ve sunulmuştur.
Öğr. Gör. Çetin MEYDAN
Eğirdir MYO
BELGE NO. 31-2 (3-4)
Zâta Mahsûs
3/2/38
Garb Cebhesi Kumandanlığına
Şifre
C.: 1/2/38 Şifre Kalemi 932 numrolu Şifre’ye
İlkbaharda vukuu muhtemel harekât-ı harbiyye hakkındaki mütâlaâtım ber-vech-i âtîdir:
1- Evvelce takarrür eden (Sad) hareketinin icrâsı fikrinde musirriz. Mevsim ve düşman vaz’iyyeti bu hareketin mukarrer sûret-i icrâiyyesinde cüz’î küllî ta’dîlât vukuuna sebebiyyet verebilir.
Harekete mübâşeret zamânını ise istihzârâtımızın derecesi ta’yîn edecekdir ki bu hâzırlığın başlıcası (Akşehir-Örkenes-Eğirdir) yolu üzerinde ve Eğirdir’den i’tibâren garba (Eğirdir-Çivril) veya (Eğirdir-Denizli) hattı üzerinde cebhe kıtaâtının yevmî ihtiyâcâtına tamâmiyle tekabül edecek bir nakliyyât kabiliyyeti istihsâl edebilmekdir.
Fakat bizim (Sad) hareketine başlamamızdan evvel düşmanın bir taarruzuna uğramamız da müsteb’ad olmadığından şimdilik düşmanın muhtelif sûretde vuku’ bulacak taarruzlarına karşı da hâzırlıklı bulunmamız ve kıtaâtımızı ona nazaran ta’biye etmemiz husûsunda zât-ı devletleriyle hem-fikirim. Yalnız taarruz için oldukça hâzırlanmış bulunduğumuz bir vaz’iyyetde düşmanın mühim bir kuvvetle Ankara istikametinde devâmlı bir hareketini muhtemel görmediğimden ve-yâhûd vuku’ bulsa da bunda büyük bir mahzûr tasavvur etmediğimden tedâfüî bir maksadla ittihâz olunacak grupmanda dahi Sakarya mıntıkasında hâlen mevcûd kuvvetlerle iktifâ edilmesi ve ordumuzun henüz tamâmen emniyyet etmediği dağınık vaz’iyyetlerden ictinâb edilmesi mütâlaasındayım. Konya istikamet-i umûmiyyesinde hattın tarafeyninden inkişâf edecek ciddî bir düşman taarruzuna mukabele için tarafımızdan tutulacak hatta gelince: Bu hattın mümkün mertebe kısa olması taraf-dârıyım. Binâen aleyh bu nokta-i nazardan harîta üzerinden (125) kilometre imtidâdında olan Karaağaç- Bozçal-Paşa Dağı-Kumrallı-Bazlar-Uzunpınar-Hoyran Gölü hattına Çaykışla cenûbundan i’tibâren (85) kilometre imtidâdında olan (Emir Dağı-Çay-Hoyran Gölü) hattını tercîh ederim ki bu hattın sol cenâhı Hoyran Gölü’ne müstenid olduğu gibi sağ cenâhını da daha vâsi’ bir ihâtaya karşı ya Hisar köyü-Vaysal şarkındaki sırtlar üzerinden Fettahoğlu Köprüsü’nden Sakarya’ya ve-yâhûd Örenköy-Piribeyli üzerinden Küçükhasan civârında Akgöl’e istinâd etdirmek mümkündür. Bunun daha açığından bir ihâtaya ma’rûz kalacağımızı tahmîn etmiyorum ve böyle bir ihâtayı bizden ziyâde düşman için tehlikeli telâkki ediyorum. Binâen aleyh (Bozçal-Paşa Dağı-Uzunpınar) hattının tahkîmine devâmla berâber asıl tahkîmât kuvvetinin ve tel örgülerinin Emir Dağı ve imtidâdı hattına sarfı ve kıtaâtın bir düşman taarruzunda bu hatlardan herhangi birini işgal ve müdâfaaya müsâid olacak ve bil-akis düşmana hangi hattın tarafımızdan müdâfaa edileceği hakkında bir fikir vermeyecek sûretde ikame edilmesi mütâlaasındayım.
Ordu-yi aslî Emir Dağı ve imtidâdı hattını müdâfaa etdiği hâlde Porsuk tarafındaki grup da fâik kuvvetlerin ciddî taarruzunda esâs mukavemeti Mihalıç-Sarıköy-Sivrihisar şarkı ve Fettahoğlu Köprüsü hattında icrâ’ eder ve ancak mecbûriyyet-i kat’iyye hâlinde Sakarya gerisine çekilir. Kezâ böyle bir meydân muhârebesinin esnâ-yi cereyânında süvâri kısm-ı küllîsi bidâyetde Konya ve bil’âhire belki Ankara hattına müsteniden ordu-yi aslî sağ cenâhında kalarak hem iki grup arasını setr ve müdâfaa ve hem de ihâtasının inkişâfı hâlinde düşman gerilerinde müessir olur.
1-Şu hâlde ber-vech-i âtî mevâdd hakkındaki mütâlaa ve cevâb-ı devletlerinin iş’ârını ricâ ederim.
a) Karaağaç-Bozçal-Bazlar ve imtidâdı hattı ne gibi esbâb dolayısıyla Emir Dağı hattına tercîh edilmekdedir.
b) Emir Dağı hattı esâs hatt-ı müdâfaa intihâb edildiği hâlde bunun sağ cenâhının Vaysal şarkından Fetihoğlu Köprüsü’ne mi yoksa Piribeyli üzerinden Akgöl’e mi temdîdi müreccahdır.
c) Bi-l-hâssa (Sad) harekâtı için hâiz-i ehemmiyyet olan ve mecbûriyyet-i kat’iyye hâlinde tutulacak olan Akşehir mevziinin sağ cenâhını Ayrıtepeköy cenûbu-Turgud-Haranlar üzerinden Yayla cenûbunda harîtada mevcûd sırtlara temdîd mümkün değil midir. Ve arâzî üzerinde kabil-i müdâfaa böyle bir mevzi’ mevcûd değil midir.
Fevzî
Kapadım./3 minh
İmza
Sivrihisar’da Râsim Efendi’ye/4 minh
Sâ. 3.30 Sâdık
Askeri Tarih Belgeleri Dergisi, ATASE Yay., Y.64, S.134, Gnkur. Bsm., Ankara, Ocak 2015, s.140-144.