Eğirdir’in Kurtuluş Savaşı’ndaki
Yerini Kanıtlayan Belgeler
-4-
Ankara Genelkurmay Arşivi’nden 1921-1922 yılları arasında bölgemizde yapılan savaş hazırlıklarına ait planlamaları içeren belgeleri bize sunmaktadır.
Bu çalışmada sadece on altı(16) ayrı belgede Eğirdir’in isminin geçtiği belgeler ele alınmış ve sunulmuştur.
Öğr. Gör. Çetin MEYDAN
Eğirdir MYO
Şifre Mahlûlü Zâta mahsûsdur.
Birinci Ordu Kumandanlığına
Garb Cebhesi 24/10/37
Şifâhen olan ma’rûzâtımı tahrîren de arz etmekliğime ve mazhar-ı tasvîb-i devletleri olan husûsât hakkında müsâraaten cevâb i’tâsına müsâade buyurmalarını ricâ ederim:
Mevâdd-ı iâşe:
1- Garbî Menzil Müfettişi Mîr-alây Kâzım Bey’in ifâdesine nazaran cenûbda 000 insân ve 35.000 hayvânın sekiz aylık iâşesine kâfî a’şâr ve Tekâlîf-i Milliyye hâsılâtı olduğu bunun bir buçuk aylığı Dinar mıntıkasında ve altı buçuk aylığının da geri mıntıkalarda olub Dinar mıntıkasına nakli îcâb etdiği anlaşılmakdadır. Menderes cenûbundaki a’şâr-ı nakdiyyeden matlûbâtımız Garbî Menzilce tahakkuk etdirilmekdedir. Oradaki mevâdd-ı iâşenin şimendüfer civârındaki mevâdd ile mübâdele esâsı sûret-i umûmiyyede kabûl edilmişdir.
2- Tahaşşüd ve harekât esnâsında ilk devir için Dinar mıntıkasındaki bir buçuk aylık mevâdd-ı iâşeye istinâd edebiliriz. Binâen aleyh bu mevâdd şimdiden depo etdirilecekdir. Bu mevâdd istihlâk oluncaya kadar Konya hattından her gün yüz ton mevâdd-ı iâşenin muntazaman nakli tanzîm olunacakdır.
3- Harekât esnâsında mevâdd-ı iâşece herhangi bir buhrâna ma’rûz kalınmamak ve lede-l-îcâb erzâk mübâyaâtına tahsîs edilmek üzere 200.000 liralık bir ihtiyât akçesine lüzûm vardır. Bunun derhâl tahsîl ve i’tâsı îcâb
4- Adana Mıntıkası Kumandanlığı Adana’dan geçinmek üzere Niğde menâbii ve bi-l-hâssa arpasının Garb Cebhesi emrine verilmesine ihtiyâc vardır. Bu husûs tasvîb-i devletlerine de iktirân etmişdir.
5- Garbî Anadolu menâtıkında yemeklik mevâddın nohud, fasulye, soğan, mercimek, patates, üzüm, bakla ilh….. Tekâlîf-i Milliyyeye tâbi’ olduğu hakkında Başkumandanlıkdan tasrîhen emir verilmesi lâzımdır.
Melbûsât:
6- Askere beylik için Tekâlîf-i Milliyye olarak yerli dokuma köy çuvalı, her köyden üç buçuk metre kumaş ve çamaşırın tedârik olunduğu şekilde boy hırkası, köylü paltosu, sivil paltosu, köylü abâsı, Adana’dan çadır bezi gibi malzemenin fevk-al-âde tedâbîr ile te’mînine çalışılması lâzımdır.
7- İhtiyâcımız olan 150.000 takım melbûsâtdan 50.000 tam takım melbûsâtın ordunun eline gelmesi ile harekete başlamak kabûl olunabilir. Bu melbûsât münhasıran saff-ı piyâde efrâdına verilecekdir. Bu husûs tarafımdan ta’mîmen de emr olunmuşdur. Bu melbûsâta mukabil …(?) çorab hesâb edilmelidir.
Nakliyyât
8- Akşehir’den Eğirdir’e her gün yüz bin insân ve otuz beş bin hayvân için 200 ton mevâdd-ı iâşe nakline lüzûm görülmekdedir. Bunun için 1.400 tonluk vesâit-i nakliyye lâzımdır ki el-yevm Menzil Hatt Kumandanı Hamdî Bey’in elindeki vesâite 7.500 devenin ilâvesi hâlinde bu ihtiyâc te’mîn olunabilecekdir. Garbî Anadolu Menzili Tekâlîf-i Milliyyeden şimdiye kadar ne vesâit verildiğini ve daha ne kadar tedârik edilebileceğini tesbîte başlamışdır. Netîcesi ayrıca arz olunacak ve bunun için de bir kanûn teklîf olunacakdır.
Merkez Menzil Mıntıka Müfettişliği ile Ankara Menzil Müfettişliğinin vesâiti dâhil-i hesâb edilmemişdir.
9- Umûmiyyetle 60 otomobilin muntazaman işledilmesi esâs ittihâz edildi. Bunun 15’i Garbî Anadolu’da, 25’i Cebhe Karâr-gâhında hidmete hâzırdır. 30 otomobilin de şoförleri, manyatoları Garbî Menzilce tedârik
10- Bu altmış otomobil için her gün 5.000 kilo ve 2 ay için 300 ton benzine ihtiyâc vardır. Bugünki fiyâtla bedeli 120.000 liradır. 90.000 lirayla tedârikine imkân vardır. Eğer Müdâfaa-i Milliyye benzin tedârik etmedi ise veya etmeyecekse 15.000 lira avans verilmek sûretiyle bunun Garb Menzilince te’mînine hemen başlanmak kabildir.
11- Bi-l-hâssa ceb-hâne nakliyyâtında istifâde olunmak üzere Çay, Çıfıt Kasaba arasındaki 60 at arabalık bir nakliyye taahhüdü Garbî Menzil tarafından yapılacakdır. Bunun için mâhiyye 6.000 liraya lüzûm vardır. Bunun serîan taht-ı te’mîne alınmasını ricâ ederim.
Ceb-hâne Nakliyyâtı
12- Eğirdir deposu şimdiden ihzâr ve imlâ’ olunacakdır. Nakliyyâtın sa’y-i meccânî ile te’mîni için Konya Vâlîsine, Isparta Mutasarrıfına, Garbî Menziline emr verilmişdir. Garbî Menzil Eğirdir’de mahfûz ceb-hânelikler te’sîs edecek, erzâk depoları da burada ihzâr olunacakdır. Bu husûs şifâhen ve tahrîren Garbî Menzile emr olunmuşdur.
Menzil Yolları
13- Sultan Dağı yolu karlı mevsimde dahi kapanmamak için [Garbî] Menzil mes’ûldür. Dinar’la Sandıklı arasındaki köprüler Garbî Menzil tarafından ta’mîr ve ıslah olunacakdır. 400 kişilik bir amele kıt’ası teşkîli husûsunda Garbî Menzile müsâade olunmuşdur. Çay ile Çıfıt Kasaba arasındaki yollar müsâid olmağla berâber keşf Savran
Gölü’nde iskelelerin ta’mîri motor ve kayıkların tezyîdi Garbî Menzile emr olunmuşdur.
Dinar-Sundurlu şimendüferinden muhârebe meydânına müteveccih muhtelif yolların her birinden araba, otomobil, deve ve mekârî olarak ne gibi vesâitinin kullanılabilecekleri Garbî Menzilce keşf etdirilmekde olub vesâit-i mezkûre bu keşif netîcesine göre tevzî’ olunacakdır.
14- Mevâdd-ı muhtelife hakkında îcâb edenlere evâmir-i lâzıme i’tâ ve iş’ârı müsterhamdır.
15- Erkân-ı Harbiyye-i Umûmiyye Riyâsetine ve berây-i ma’lûmât Birinci Ordu K., Garbî Anadolu Menzil Müfettişliğine yazılmışdır.
Garb Cebhesi K.
İsmet
(Sad) dosyasına/25/10/37
Askeri Tarih Belgeleri Dergisi, ATASE Yay., Y.64, S.134, Gnkur. Bsm., Ankara, Ocak 2015, s.79-83.