GÜNLERİMİZ FARSÇA
Sayın okuyucularım, 09.08.2017 tarihli Akın gazetemizde çıkan Biraz Arapça Eğlence başlıklı yazımda burç adlarından söz etmiştim. Okuyucularımın beğenisini kazanan bu yazımdan sonra Türkçede kullanılan gün adlarından söz etmek istiyorum.
Ancak Türkçe gibi görülen gün adlarının Türkçe olmadıklarını göreceksiniz.
Pazar:
Sözcük ba-zar şeklindedir. ba yemek anlamında olup zar da yer anlamındadır. bazar yemek yenilen yer anlamına gelmektedir. Diğer bir söyleyişle yiyecek içecek yer anlamı, bugün yiyecek ve içeceklerin satıldığı yer anlamını kazanarak sözcüğün ana (temel) anlamına yakın anlam kazandırılmıştır. Ayrıca zar sözcüğü ilk gün anlamını da taşıdığından haftanın ilk günü Pazar olarak kabul edilir.
Pazartesi sözcüğü haftanın ilk günü olmayıp dünyanın birçok ülkesinde haftanın ilk çalışma günüdür. Haftanın ilk günü ile çalışma ilk gününü birbirine karıştırmamak gerekir.
Pazartesi:
Bu sözcük birleşik bir sözcüktür: Pazar- ertesi. Pazarın arkasından gelen gün anlamındadır.
Salı: İbranice bir sözcük olan Salı üçüncü gün anlamındadır.
Çarşamba:
Bu sözcük çar ve şenbe şeklindedir. Tavla oynayanlarımız tavla sayılarını bilirler. Yek(1), dü(2), se(3), çehar(4), penç(5), şeş(6) şeklinde devam eden sayıların hepsi Farsçadır. Dört sayısı olan çehar zamanla kısalmaya uğramış ve çar şeklinde söylenmeye başlanmıştır. şenbe sözcüğü gün demek olup İbraniceden Farsçaya geçmiş bir sözcüktür. Sözcükleri birleştirirsek çar + şenbe, Çarşamba olup dördüncü gün anlamındadır.
Hazreti İsanın çarmıha gerilmesindeki çar +mıh sözcüğü de birleşik bir sözcüktür. Hz. İsa iki eline ve iki ayağına olmak üzere dört mıh(çivi) ile işkenceye uğramıştır.
Perşembe:
Sözcük, penç(5) anlamını ile çarşanma sözcüğündeki gibi şenbe sözcüğünün birleşmesi ile oluşmuştur.
Perşembe, penç(5) sözcüğü, şenbe sözcüğü ile birleşirken Türkçede söylenme zorluğu ile karşılaşmıştır: penç+enbe. Türkçe, kolaylığa giderek bu sözcüğü perşenbe şeklinde söylemiştir.
Sözcük önceleri perşenbe iken Türkçe niteliğe uyarak Perşembe şekline girmiştir. Anbar sözcüğü de zamanla ambar şeklinde; can-baz, cambaz şeklinde söylenmiştir.
Cuma:
Cuma sözcüğü Arapçadır ve köken olarak cem sözcüğünden gelir ve toplanmak-toplamak anlamını içerir. Bilindiği gibi Cuma namazları Müslümanların haftada bir toplu olarak kıldıkları namazdır.
Cumartesi:
Cuma ve ertesi sözcüklerinin birleşmesi ile oluşmuştur ve cumanın arkasından gelen gün demektir.
Sayın okuyucular, Sayın Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğanın tabelalarda, sokaklarda ve meydanlarda Türkçe adlar konulması görüşünü Türkçenin korunması anlamında yürekten destekliyorum. Bunu günlük kullandığımız diğer sözcüklerde de uygulayarak Türkçeyi yabancı sözcükler akımından kurtarma çabamız da olmalı. Fakat öyle sözcükler var ki bunlar her ne kadar yabancı olsalar dahi Türkçeleşmişler.
Hafta adları da Farsça ve Arapça olmasına rağmen dilimizden atmamız pek mümkün değil.